Τέσσερα βότανα που «μαγειρεύουν» κέρδη

 

Δάφνη, αρμπαρόριζα, ρίγανη και δενδρολίβανο αποτελούν εναλλακτική πρόταση για τους αγρότες που θέλουν να αποκτήσουν νέα πηγή εισοδήματος

Τέσσερα βότανα που χρησιμοποιούνται ευρέως στη μαγειρική «κρύβουν»… συνταγές κέρδους.
Η δάφνη, η αρμπαρόριζα, η ρίγανη και το δενδρολίβανο αποτελούν μια πρώτης τάξεως εναλλακτική πρόταση για νέα πηγή εισοδήματος.Το δενδρολίβανο αντέχει τόσο σε υψηλές όσο και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Προτιμά συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας και ευδοκιμεί σε εδάφη καλά στραγγιζόμενα, πεδινά αλλά και σε υψόμετρο μέχρι τα 600 μ.

Τα αρωματικά αυτά φυτά μπορούν να καλλιεργηθούν σε φτωχές, ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Τέτοιες εκτάσεις υπάρχουν πολλές στη χώρα μας (περίπου το 44% της συνολικά καλλιεργήσιμης γης) στην οποία υπάρχει η δυνατότητα εκμετάλλευσής τους (συλλογή αυτοφυών ή καλλιέργεια) προκειμένου να αποτελέσουν ένα σοβαρό συμπληρωματικό εισόδημα, για τους κατοίκους της υπαίθρου. Σε περιοχές ορεινές και ημιορεινές, η ανταγωνιστικότητα των φυτών αυτών έναντι άλλων καλλιεργειών (κυρίως σιτηρών) είναι δεδομένη.
Αυτό πάντως που προτείνουν οι γνώστες των καλλιεργειών αρωματικών φυτών, είναι ο νεοεισερχόμενος παραγωγός να αρχίσει με περισσότερα του ενός είδη, τόσο ετήσια όσο και πολυετή φυτά. Τα ετήσια δίνουν την εμπειρία μέσω του πλήρους κύκλου της καλλιέργειας κατά το πρώτο έτος, από το πολλαπλασιαστικό υλικό έως τη συγκομιδή. Τα πολυετή φυτά αναπτύσσονται, για να δώσουν το μέγιστο και βέλτιστο της παραγωγής τους, συνήθως μετά τον δεύτερο χρόνο.
Αποδόσεις
Δεδομένου ότι οι συνήθεις στρεμματικές αποδόσεις των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα μπορούν να κυμαίνονται κατά μέσο όρο από 150 έως 500 ευρώ ή και πολύ περισσότερο (καθαρά ανά στρέμμα), ανάλογα με το είδος, το μέγεθος της καλλιεργούμενης έκτασης θα προσδιορίσει και την πρόσοδο.

Εκτάσεις τεσσάρων – πέντε συνολικά στρεμμάτων είναι συνήθως πάρα πολύ μικρές για πραγματικά έσοδα, διαθέτοντας χύδην ξηρά αρωματικά φαρμακευτικά φυτά. Για να είναι κερδοφόρες οι πωλήσεις αυτών των υλικών θα πρέπει να επεκταθεί η παραγωγή τους.
Συμπερασματικά, τα αρωματικά αυτά φυτά είναι προϊόντα που αφήνουν κέρδος, με την προϋπόθεση ότι ο παραγωγός θα ασχοληθεί σοβαρά και θα τηρηθούν οι κανόνες και αρχές για μια ποιοτική παραγωγή.
Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια ώστε να απορροφήσουν την όποια ελληνική παραγωγή. Η είσοδος σε νεόφερτους είναι σίγουρα εφικτή, αλλά και δύσκολη.

Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή είσοδο και εδραίωση στο τομέα αυτό ιδιαίτερα στις ξένες αγορές, είναι προϊόντα υψηλής ποιότητας και κυρίως σταθερότητα και συνέχεια στην παράδοση.
Δενδρολίβανο
Διπλάσια έσοδα με βιολογική συνταγή
Με τη στρεμματική απόδοση αποξηραμένων φύλλων δενδρολίβανου να κυμαίνεται από 250 έως 400 κιλά, τα έσοδα μπορούν να φθάσουν τα 800 ευρώ ανά στρέμμα, ενώ σε περίπτωση βιολογικής καλλιέργειας τα έσοδα διπλασιάζονται.

Η τιμή πώλησης του δενδρολίβανου (βελόνες) ανέρχεται σε 2 ευρώ το κιλό και διπλασιάζεται στα 4 ευρώ όταν προέρχεται από βιολογική καλλιέργεια. Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο επηρεάζεται από τις εδαφοκλιματικές συνθήκες και κυμαίνεται από 1,5% έως 3,0% ξηρού βάρους.
Η καταλληλότερη εποχή για τη συγκομιδή είναι η περίοδος κατά την έναρξη της άνθισης, οπότε η περιεκτικότητα των φύλλων σε αιθέριο έλαιο είναι η μεγαλύτερη. Αμέσως μετά τη συγκομιδή, γίνεται αποξήρανση ώστε να μην αλλοιωθεί το πράσινο χρώμα των φύλλων.

Η καλλιέργεια φθάνει σε πλήρη παραγωγή κατά το 3ο έτος και διατηρείται για 15-20 χρόνια. Το φυτό αντέχει τόσο σε υψηλές όσο και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Προτιμά συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας. Ευδοκιμεί σε εδάφη καλά στραγγιζόμενα, πεδινά αλλά και σε υψόμετρο μέχρι τα 600 μέτρα.
Καλύτερη απόδοση με περισσότερο άρωμα βρέθηκε σε εδάφη με pH6-7 και υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Εχει μέτριες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και κατά συνέπεια μπορεί ως καλλιέργεια να αξιοποιήσει εδάφη υποβαθμισμένα και ξηρικές συνθήκες.
Ο πολλαπλασιασμός με σπόρο δεν ενδείκνυται καθώς παρουσιάζει μειωμένη βλαστικότητα.
Μοσχεύματα μήκους 15 εκ. παίρνονται από τις κορυφές των βλαστών και αφού ριζοβολήσουν φυτεύονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο.
Αν τα μοσχεύματα προέρχονται από ώριμο ξύλο μπορούν να εγκατασταθούν απευθείας στην οριστική τους θέση. Στα ξηρικά χωράφια οι αποστάσεις των φυτών στην ίδια γραμμή είναι 0,6 m και μεταξύ των γραμμών 0,8 m, ενώ στις αρδευόμενες μεγαλύτερες, 1-1,5 m μεταξύ των γραμμών και 1 m πάνω στη γραμμή, έτσι απαιτούνται περίπου 1.500-2.500 φυτά ανά στρέμμα.
Το αιθέριο έλαιο του δενδρολίβανου λαμβάνεται από τα άνθη, τα φύλλα και τα μαλακά κλαδιά με ατμοαπόσταξη. Επίσης, το αιθέριο έλαιο παράγεται με υδροαπόσταξη, όπου οι συνθήκες απόσταξης είναι ίδιες με την πρώτη μέθοδο, με μόνη διαφορά ότι το φυτικό υλικό βρίσκεται μέσα στο δοχείο με το νερό που βράζει.
Στη χώρα μας απαντάται αυτοφυές αλλά και καλλιεργούμενο σε διάφορες περιοχές. Ανθίζει όλη τη διάρκεια του έτους όταν υπάρχει επαρκής υγρασία και είναι ανθεκτικό σε ασθένειες.
Αρμπαρόριζα
Πολυετές φυτό που αποδίδει 150 κιλά ξηρά φύλλα το στρέμμα
Η αρμπαρόριζα είναι πολυετές φυτό, που φτάνει το ύψος των 40 cm. Μπορεί να καλλιεργηθεί και σε αργιλώδη εδάφη. Θέλει ήλιο και δεν αναπτύσσεται καλά σε περιοχές με πολλή υγρασία, τόσο στο έδαφος όσο και στην ατμόσφαιρα.
Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα που προέρχονται από τα άκρα κατά τον Σεπτέμβριο, ώστε να δημιουργηθούν τα ένριζα φυτά τον Απρίλιο με Μάιο.
Η μεταφύτευση γίνεται τον Μάιο στον αγρό. Σε ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο γίνεται λίπανση, ενώ πρέπει να γίνεται και η κατάλληλη άρδευση. Φυτεύεται σε αποστάσεις 0,4Χ0,5, δηλαδή φυτεύονται 5.000 φυτά το στρέμμα.
Πολλαπλασιάζεται την άνοιξη πολύ εύκολα με μοσχεύματα, οπότε αν έχει αρμπαρόριζα κάποιος γνωστός σας καλό θα ήταν να του ζητήσετε μερικά κλαδάκια την άνοιξη. Γενικότερα προτιμάμε τους βλαστούς που δεν έχουν λουλούδια.
Εχει μια ευαισθησία στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Τα φύλλα της αρμπαρόριζας χρησιμοποιούνται σε διάφορα γλυκά, στα λουκούμια και τα παγωτά για το άρωμά τους, αλλά χρησιμοποιούνται ακόμα και στην παραγωγή των οίνων. Επίσης παράγεται και αιθέριο έλαιο.
Ως φαρμακευτικό φυτό χρησιμοποιείται ως αντικαταθλιπτικό, τονωτικό, αναλγητικό, διουρητικό
Υπολογίζεται ότι δίνει περίπου 100-150 κιλά ξηρά φύλλα το στρέμμα.
Δάφνη
Προσφέρει αποδοχές άνω των 2.000 ευρώ ανά στρέμμα
Η δάφνη που χρησιμοποιούνταν στην Αρχαία Ελλάδα για να στεφανώνουν τους ήρωες, αποτελεί στις μέρες μας μια εναλλακτική πρόταση για καλλιέργεια.
Με μια μέση απόδοση της τάξης των 150 κιλών ξηρών φύλλων ανά στρέμμα και την τιμή στην αγορά να φθάνει τα 15-20 ευρώ το κιλό, η καλλιέργεια της δάφνης μπορεί να προσφέρει έσοδα άνω των 2.000 ευρώ ανά στρέμμα. Είναι φυτό που ζει πολλά χρόνια και μπορεί να προσαρμοστεί σε διάφορα περιβάλλοντα. Αντέχει σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από -15οC. Η δάφνη είναι αειθαλές φυτό που φθάνει σε ύψος 2-6 μέτρα.
Η οσμή των φύλλων είναι αρωματική και η γεύση τους είναι λίγο πικρή. Τα άνθη βγαίνουν Μάρτιο με Απρίλιο. Ο καρπός είναι δρύπη με σαρκώδες περικάρπιο και μεγάλο σπέρμα. Από τους καρπούς παράγεται το δαφνέλαιο, που έχει μορφή αλοιφής και στη συνηθισμένη θερμοκρασία είναι πράσινο.
Το φυτό ευδοκιμεί σε ασβεστολιθικά και καλά αρδευόμενα εδάφη. Ο πολλαπλασιασμός του γίνεται συνήθως με σπέρματα, τα οποία σπέρνονται σε σπορεία και η μεταφύτευση γίνεται ύστερα από 3-4 μήνες στην οριστική τους θέση. Εκτός αυτού, η δάφνη πολλαπλασιάζεται και με μοσχεύματα, όπως και με παραφυάδες.
Τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται ως άρτυμα στη μαγειρική και στη συσκευασία ξηρών καρπών. Τα αποξηραμένα άνθη της χρησιμοποιούνται σε διάφορα φαγητά. Επίσης τα φύλλα και τα άνθη της δάφνης χρησιμοποιούνται σε διάφορα σκευάσματα που έχουν στόχο τη μείωση του βάρους των ανθρώπων.
Τα εδάφη που μπορεί να καλλιεργηθεί είναι τα πλούσια σε οργανική ουσία, τα βαθιά και καλά στραγγιζόμενα. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει προσθήκη λιπασμάτων. Εάν ο πολλαπλασιασμός γίνει με σπόρους, αυτοί σπέρνονται το φθινόπωρο σε θερμοκήπιο με θερμοκρασία 18οC. Τα μοσχεύματα πρέπει να είναι ημιξυλώδη, να αποκόπτονται τον Αύγουστο και να φυτεύονται τον Σεπτέμβριο. Τα έριζα μοσχεύματα φυτεύονται την άνοιξη. Τα νεαρά φυτάρια πρέπει να υποστυλώνονται. Στα πρώτα στάδια μετά τη φύτευση πρέπει να ποτίζονται τα δενδρύλλια. Για να διατηρείται η δάφνη σε επιτρεπτές διαστάσεις πρέπει να κλαδεύεται. Τα φύλλα της δάφνης περιέχουν ένα αιθέριο έλαιο σε ποσότητα που φθάνει στο 1-3% του ξηρού βάρους.
ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΙΓΑΝΗΣ
Eσοδα που ανέρχονται σε 500 ευρώ ανά στρέμμα όταν η καλλιέργεια είναι συμβατική και 1.000 ευρώ όταν η καλλιέργεια είναι βιολογική, υπόσχεται η ρίγανη.
Η απόδοση σε χλωρή μάζα φτάνει τα 300-400 κιλά ανά στρέμμα, που αντιστοιχεί σε 100-150 κιλά ξηρό βάρος ανά στρέμμα. Η τιμή της ξηρής δρόγης κυμαίνεται από 1,8 ευρώ έως 2,3 ευρώ όταν αφορά σε συμβατική καλλιέργεια και μπορεί να φτάσει τα 6,5 ευρώ όταν πρόκειται για βιολογική καλλιέργεια. Η ρίγανη ευδοκιμεί εξίσου σε ψυχρές και θερμές περιοχές. Προτιμά περιοχές ηλιόλουστες. Τα θερμοκρασιακά όρια ανάπτυξής του κυμαίνονται από 4-33oC, με άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης τους 18-22oC.
Η καλλιέργεια της ρίγανης είναι ξηρική και χρειάζεται πότισμα κατά την εγκατάσταση στο χωράφι αλλά και μετά τη συγκομιδή.
Ο σπόρος σπέρνεται σε σπορεία, όπως ο καπνός, που ετοιμάζονται είτε τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου (φθινοπωρινή εγκατάσταση), είτε μέσα Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου (ανοιξιάτικη εγκατάσταση). Η συγκομιδή ξεκινάει από το 2ο έτος. Η συλλογή γίνεται όταν το φυτό είναι σε πλήρη άνθηση με χορτοκοπτικό μηχάνημα και σε ύψος 8-10 εκατοστά πάνω από το έδαφος. Δεν πρέπει να συγκομίζεται ύστερα από βροχή, αλλά πρέπει να περάσει περίπου μια βδομάδα. Η ποσότητα που συλλέγεται μεταφέρεται για ξήρανση είτε σε χώρο με σκιά, είτε σε ξηραντήριο. Σε διαφορετική περίπτωση, αφήνεται στο χωράφι για μια μέρα να στεγνώσει και μετά δένεται σε μπάλες ή αλωνίζεται με θεριζαλωνιστική σιταριού που έχει υποστεί μετατροπές.
ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ
Φυτώρια Κωνσταντινίδη, 3ο χλμ. Σερρών - Νεοχωρίου, ΤΚ 62100. Ηλεκτρονική διεύθενση: fytkon@otenet.gr Τηλ. 23210 76489, 6947 271174, 6947 271177.
Κάσσανδρος Γάτσιος, γεωπόνος - SymAgro Τηλ. 2651007653 - 6944846475.
Κώστας Νάνος